Từ năm 2014, Tổ chức Y tế thế giới đã khuyến cáo các quốc gia về triển khai PrEP là một lựa chọn dự phòng bổ sung quan trọng, là một phần của chiến lược dự phòng HIV toàn diện cho những người có nguy cơ cao nhiễm HIV. Dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP) là liệu pháp dự phòng mang tính đột phá, có thể giảm nguy cơ lây nhiễm HIV qua quan hệ tình dục tới 97% và qua tiêm chích ma túy chung tới 74% nếu tuân thủ điều trị. Khi được sử dụng đúng cách, PrEP là một trong những phương pháp dự phòng HIV hiệu quả nhất. Năm 2014, Tổ chức y tế thế giới (WHO) khuyến cáo cung cấp PrEP cho nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới. Sau đó, trên cơ sở các bằng chứng khoa học rõ ràng hơn về hiệu quả và khả năng chấp nhận PrEP, năm 2015, WHO đã mở rộng khuyến cáo cung cấp PrEP cho tất cả những người có nguy cơ nhiễm HIV cao. Tại Việt Nam, các nhóm đích có nguy cơ nhiễm HIV bao gồm nam quan hệ tình dục đồng giới, người chuyển giới nữ, người tiêm chích ma túy, phụ nữ bán dâm và bạn tình, bạn chích âm tính của người nhiễm HIV mà tải lượng vi-rút chưa ở ngưỡng ức chế.

Được sự hỗ trợ của dự án Quỹ toàn cầu phòng, chống HIV/AIDS, tỉnh Nam Định bắt đầu triển khai chương trình điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP) từ tháng 4/2020. Phòng khám chuyên khoa HIV/AIDS và Điều trị nghiện chất, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh là một trong những cơ sở đầu tiên triển khai chương trình tại tỉnh Nam Định. Tính đến 30/04/2024, Phòng khám đã cung cấp dịch vụ điều trị PrEP cho 575 khách hàng thuộc các nhóm nguy cơ cao nhiễm HIV như nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới, người chuyển giới nữ, phụ nữ bán dâm, người tiêm chích ma túy và bạn tình của người nhiễm HIV… tại tỉnh Nam Định, Trong đó, khách hàng thuộc nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới chiếm tỷ lệ cao nhất (48,7%). Qua 4 năm triển khai chương trình, Phòng khám chưa ghi nhận trường hợp khách hàng nào nhiễm HIV trong quá trình điều trị và tuân thủ điều trị.

Với mục tiêu xây dựng Phòng khám thân thiện với cộng đồng đích, khách hàng tới tham gia điều trị PrEP tại Phòng khám chuyên khoa HIV/AIDS và Điều trị nghiện chất được cung cấp dịch vụ theo đúng quy trình, thuận tiện, đảm bảo riêng tư và bảo mật thông tin. Khách hàng được tiếp đón, sàng lọc hành vi nguy cơ; đánh giá tình trạng nhiễm HIV và xác định khách hàng có nguy cơ cao phù hợp để sử dụng PrEP; khám lâm sàng, xét nghiệm; tư vấn tuân thủ điều trị, kê đơn, nhận thuốc và hẹn lịch tái khám. Bên cạnh cung cấp dịch vụ tại cơ sở, Phòng khám còn tổ chức khám và cung cấp dịch vụ điều trị PrEP lưu động để những khách hàng có nguy cơ cao ở các khu vực xa cơ sở điều trị có thể tiếp cận dịch vụ.

Nhằm tăng cường truyền thông, quảng bá chương trình điều trị PrEP tới cộng đồng đích, trong những năm qua, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Nam Định đã triển khai đa dạng các hoạt động truyền thông: Truyền thông về PrEP qua nhiều kênh truyền thông như tờ rơi, sách nhỏ, áp phích, băng rôn, sản xuất và phát sóng tin, quảng cáo trên Đài phát thanh truyền hình tỉnh, Truyền hình Cab Nam Định, đăng tin, bài trên Báo Nam Định và các trang thông tin điện tử của ngành y tế; Tổ chức các sự kiện truyền thông về PrEP với sự tham gia của các cơ quan y tế và các nhóm cộng đồng đích; Phối hợp với các nhóm tuyên truyền viên đồng đẳng trên địa bàn tỉnh tổ chức các hoạt động truyền thông về PrEP: Truyền thông qua mạng xã hội Facebook và ứng dụng Blued của cộng đồng nam quan hệ tình dục đồng giới, tiếp cận truyền thông trực tiếp và cung cấp vật phẩm giảm hại (bơm kim tiêm, bao cao su, chất bôi trơn) cho khách hàng có nguy cơ cao nhiễm HIV, tổ chức truyền thông nhóm về PrEP cho khách hàng nam quan hệ tình dục đồng giới, người chuyển giới, người tiêm chích ma túy, phụ nữ bán dâm, tổ chức các buổi truyền thông nhóm lớn, các sự kiện truyền thông về PrEP trong trường học cho sinh viên các trường đại học, cao đẳng trong tỉnh…

Nhờ tích cực triển khai truyền thông, quảng bá về chương trình điều trị PrEP, số khách hàng có nguy cơ cao được tiếp cận dịch vụ điều trị tại Phòng khám tăng mạnh qua các năm. Số khách hàng được điều trị PrEP năm 2023 cao gấp 10,6 lần năm 2020.

Trong giai đoạn tới, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Nam Định định hướng tiếp tục mở rộng chương trình điều trị dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP), áp dụng các mô hình cung cấp dịch vụ mới, hiệu quả. Đồng thời tăng cường triển khai các biện pháp truyền thông, quảng bá về điều trị PrEP, đặc biệt truyền thông quảng bá qua kênh Internet để ngày càng nhiều người có nguy cơ cao nhiễm HIV được điều trị dự phòng bằng PrEP, từ đó giảm lây nhiễm HIV trong cộng đồng, hướng tới chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030.

                                                                                                            Nhật Linh