Xuất huyết dịch kính là gì?

Dịch kính là một bộ phận nằm trong mắt, nằm sau thủy tinh thể với thành phần 99% là nước, 1 % còn lại là collagen và acid hyaluronic để tạo thành một thể thống nhất gọi là dung dịch keo. Dung dịch này nằm trong khoang mắt có thể tích khoảng 4ml chiếm 80% thể tích mắt, được nuôi dưỡng bởi các mạch máu của võng mạc.

Xuất huyết dịch kính là tình trạng máu chảy vào khoang chứa dịch kính của mắt và hòa chung với dịch kính. Xuất huyết dịch kính là một nguyên nhân chủ yếu gây hiện tượng ruồi bay, mưa bồ hóng, nhìn thấy màu hồng rực hay thấy màn đen che phủ trước mắt.

Đây là bệnh về mắt thường gặp sau chấn thương. Bệnh có thể gặp sau cả chấn thương xuyên nhãn cầu và chấn thương đụng dập nhãn cầu. Ngoài ra, xuất huyết dịch kính cũng gặp trong một số trường hợp chấn thương sọ não.

Nguyên nhân gây xuất huyết dịch kính

Xuất huyết dịch kính xảy ra theo 3 cơ chế chính:

Tổn thương mạch máu trong mắt: Mạch máu trong võng mạc bị tổn thương, hư hại do chấn thương, bong võng mạc khiến máu rò rỉ từ những mạch máu vào khoang mắt gây tình trạng xuất huyết dịch kính. Tắc tĩnh mạch võng mạc cũng là một trong những nguyên nhân gây nên xuất huyết dịch kính.

Mạch máu bất thường tăng sinh: Bệnh lý về mắt có thể gây ra sự phát triển bất thường của các mạch mới, dễ bị vỡ gây rò rỉ máu vào trong mắt. Những người có nguy cơ mắc bệnh xuất huyết dịch kính thường là người bị bệnh võng mạc đái tháo đường, thoái hóa điểm vàng thể ướt, suy tĩnh mạch võng mạc.

Chảy máu từ bộ phận khác của mắt: Máu có thể không đi từ mạch máu võng mạc cũng có thể gây ra tình trạng xuất huyết dịch kính. Một khối u hoặc một bộ phận khác cạnh mắt có thể khiến máu rò rỉ, chảy vào khoang mắt gây ra xuất huyết dịch kính. Tuy nhiên, những trường hợp này là rất hiếm khi xảy ra.

Các triệu chứng thường gặp khi bị xuất huyết dịch kính

Về lâm sàng, sau chấn thương tùy theo mức độ bệnh mà bệnh nhân có thể có các triệu chứng sau:

Cảm giác đau có thể gặp ngay sau chấn thương và kéo dài một vài ngày sau chấn thương. Đau có thể do bản thân tình trạng chấn thương mắt hoặc do tăng nhãn áp. Tăng nhãn áp sớm sau chấn thương lúc này có thể do thể mi tăng tiết thủy dịch hoặc khối lượng thủy dịch tăng do máu nội nhãn.

Đau xuất hiện muộn (một vài tuần) sau xuất huyết dịch kính thường là do glôcôm do tế bào ma (ghost-cell, bản chất là các tế bào hồng cầu bị thoái hóa) hoặc glôcôm do tan máu (hemolytic glaucoma).

Trong trường hợp bệnh nhẹ, bệnh nhân nhìn thấy như có khói, có hiện tượng “mưa bồ hóng” hoặc mạng nhện bay trước mắt. Đối với bệnh trung bình và nặng, bệnh nhân bị giảm thị lực thậm chí đến mức chỉ còn khả năng nhận thức sáng tối.

Một số bệnh nhân cảm giác có chớp sáng trước mắt, thường gặp trong trường hợp xuất huyết dịch kính có kèm theo các rách của võng mạc.

Thăm khám lâm sàng cho thấy, bên cạnh các triệu chứng của chấn thương xuyên nhãn cầu và chấn thương đụng dập nhãn cầu nói chung (sẹo giác mạc, sẹo củng mạc, đục vỡ thủy tinh thể, lệch thủy tinh thể, máu tiền phòng…), có thể thấy sự xuất hiện của máu trong buồng dịch kính.

Tùy theo mức độ máu trong buồng dịch kính, có thể thấy máu trong buồng dịch kính chỉ là một dải hoặc từng đám trôi nổi hay toàn bộ buồng dịch kính là máu. Trong trường hợp còn quan sát được đáy mắt, có thể thấy một số tổn thương phối hợp của hắc võng mạc như xuất huyết hắc – võng mạc, rạn màng Bruch, rách võng mạc…

Thăm khám cận lâm sàng bao gồm siêu âm B để đánh giá tình trạng võng mạc (có bong võng mạc không?…). Trong một số trường hợp cần thiết, CT scanner giúp chẩn đoán xác định dị vật nội nhãn, nhổ giật của thị thần kinh hoặc một số trường hợp vỡ củng mạc ở phía sau…

Duy Tiến (t/h)