Bệnh nhân liệt dây thanh quản thường có triệu chứng khàn tiếng đi kèm với các biểu hiện khác như thở khò khè, ho yếu, không thể nói lớn tiếng... Liệt dây thanh cần điều trị sớm để cải thiện khả năng nói của bệnh nhân.
Ảnh minh họa
1. Nguyên nhân liệt dây thanh quản
Liệt dây thanh quản có hai nhóm nguyên nhân là do thần kinh và liệt cơ. Liệt do thần kinh chiếm đa số các trường hợp vì dây thần kinh điều khiển vận động thanh quản dài, chạy từ nền sọ đến trung thất và từ trung thất lên cổ. Trên đường đi, dây thần kinh thanh quản liên quan chặt chẽ với nhiều cấu trúc lân cận của vùng ngực và cổ, chính vì thế tổn thương của các cấu trúc này sẽ ảnh hưởng tới thần kinh thanh quản. Khi thần kinh vận động thanh quản bị liệt đồng nghĩa với việc một nửa thanh quản bị mất vận động. Dây thần kinh bên trái hay bị liệt hơn bên phải (gọi là liệt dây thanh quản trái) do dây bên trái liên quan nhiều với các bộ phận trong lồng ngực hơn như tâm nhĩ trái và quai động mạch chủ.
Có rất nhiều nguyên nhân gây liệt thần kinh, liệt cơ liên quan đến dây thanh quản có thể là:
- Tổn thương dây thanh sau phẫu thuật
- Chấn thương cổ và ngực
- Đột quỵ
- U ác tính hoặc lành tính gây chèn ép cơ, sụn và thần kinh chi phối thanh quản gây liệt
- Nhiễm trùng
- Bệnh lý thần kinh như: Parkinson gây yếu dây thanh…
2. Triệu chứng của liệt dây thanh quản
- Bệnh nhân mất tiếng đột ngột, sau vài hôm bệnh nhân lại nói được nhưng tiếng nói bị thay đổi: Không to, mất âm sắc hoặc giọng đôi. Dần dần tiếng nói sẽ hồi phục trở lại gần như bình thường nhờ dây thần kinh thanh quản bên đối diện làm việc bù.
- Khám thanh quản thấy hai dây thanh khép không kín, dây thanh và sụn phễu một bên giảm hoặc mất di động, dây thanh bên không vận động mất trương lực và phất phơ theo hơi thở.
- Liệt thần kinh vận động thanh quản có thể xuất hiện cả hai bên dây thanh, trường hợp này rất hiếm và bắt đầu bằng khó thở đột ngột do liệt cơ mở thanh quản, không cho không khí vào phổi, sau đó cơ khép cũng bị liệt, hai dây thanh trở về tư thế trung gian.
- Lúc này bệnh nhân hết khó thở nhưng lại không nói được. Bệnh nhân uống nước dễ bị sặc, ho không ra tiếng. Soi thanh quản thấy hai dây thanh bị khép ở tư thế trung gian, nửa khép nửa mở mặc dù bệnh nhân đang thở hay phát âm.
- Bệnh nhân mắc phải bệnh liệt dây thanh quản bị mất phản xạ bảo vệ phổi nên nước và thức ăn sẽ rơi vào đường hô hấp dưới gây viêm phổi, áp xe phổi.
3. Hướng điều trị liệt dây thanh quản
Việc điều trị liệt dây thanh quản có thể được thực hiện bằng nhiều phương pháp như:
- Điều trị bằng xoa bóp - bấm huyệt và châm cứu: Các thủ thuật tác động chủ yếu vào vùng dưới cằm và cổ gáy bên liệt. Đây là phương pháp hữu hiệu giúp chữa liệt dây thanh quản trái, phải. Xoa bóp - bấm huyệt làm giãn cơ co thắt, thúc đẩy lưu thông máu, tăng cường sự trao đổi chất, giảm mệt mỏi, tăng tiết chất nhờn, bôi trơn các dây thanh âm, và tiếp thêm độ đàn hồi và tính di động của các cơ bắp và dây chằng. Xoa bóp giúp bệnh nhân thư giãn, làm giãn cơ thanh quản, cải thiện chất lượng âm thanh, giúp loại bỏ tình trạng viêm do tích tụ của các chất thải trong cơ bắp, và tạo điều kiện sửa chữa tổn thương trong các cơ thanh quản.
- Điều trị phẫu thuật: Nếu tìm được nguyên nhân gây liệt dây thanh quản là do khối u vùng cổ hoặc trung thất... chèn vào cần phải phẫu thuật lấy bỏ u và theo dõi sự phục hồi của dây thanh.
CN. Vũ Văn Trình (t/h)