Có đến 1/3 số bệnh nhân nhồi máu cơ tim cấp bị tử vong trong vòng 24 giờ kể từ khi bị đau ngực và rất nhiều bệnh nhân còn sống sót có di chứng trầm trọng. Các nguy cơ chính gây bệnh động mạch vành (ĐMV) là hút thuốc lá, thừa cân, tiền sử gia đình có người mắc bệnh ĐMV sớm (nam giới dưới 55 tuổi, nữ giới dưới 65 tuổi), rối loạn lipid máu, tiểu đường và tăng huyết áp... Thực hiện các biện pháp phòng tránh bệnh là biện pháp hữu hiệu nhất để lọi trừ bệnh.

Ảnh minh họa

- Tái khám định kỳ và thay đổi lối sống: cần phát hiện và đánh giá tình hình kiểm soát các yếu tố nguy cơ chính của ĐMV cho tất cả các bệnh nhân theo định kỳ (3-5 năm). Nguy cơ mắc bệnh ĐMV nên được tính toán cho các bệnh nhân có từ 2 yếu tố nguy cơ chính trở lên để đưa ra chiến lược phòng ngừa tiên phát phù hợp. Các bệnh nhân có nguy cơ bệnh ĐMV (tiểu đường, bệnh thận mạn tính, hoặc nguy cơ 10 năm mắc bệnh ĐMV trên 20% tính theo thang điểm Framingham) nên được can thiệp các yếu tố nguy cơ một cách tích cực như các bệnh nhân đã có biểu hiện bệnh ĐMV trên lâm sàng. Các biện pháp can thiệp này cũng tốn kém và chỉ có hiệu quả khi áp dụng cho các bệnh nhân có nguy cơ cao. Do vậy, điều quan trọng là cần phải phát hiện các bệnh nhân có nguy cơ cao.

- Trước khi ra viện, các bệnh nhân nhồi máu cơ tim cấp cần được tư vấn về sức khỏe, các hoạt động thể lực, thay đổi lối sống và việc dùng thuốc để phòng ngừa thứ phát các bệnh tim mạch. Bệnh nhân và gia đình cần được hướng dẫn trước khi ra viện về các triệu chứng thiếu máu cơ tim, gọi xe cấp cứu khi các triệu chứng thiếu máu cơ tim tái phát và không giảm đi hay trở nên trầm trọng. Các bệnh nhân có triệu chứng của nhồi máu cơ tim cấp (đau thắt ngực có hoặc không lan ra tay, lưng, cổ, hàm, hay thượng vị; khó thở; mệt; vã mồ hôi; buồn nôn; choáng váng) nên được đưa đến bệnh viện.

- Kiểm soát trọng lượng cơ thể: Béo phì hay béo bụng là một yếu tố nguy cơ quan trọng của ĐMV. Điều cơ bản để đạt được và duy trì một trọng lượng cơ thể hợp lý khỏe mạnh là có một chế độ ăn lành mạnh và luyện tập thể lực đều đặn. Để có một trọng lượng cơ thể phù hợp, cần phải có sự cân bằng về năng lượng mà bệnh nhân ăn hoặc uống vào với năng lượng mà bệnh nhân tiêu hao qua các hoạt động thể lực. Để giảm cân, bệnh nhân cần phải tiêu hao năng lượng nhiều hơn qua các hoạt động thể lực và ăn ít năng lượng hơn.

- Bỏ hút thuốc lá: Ngừng hút thuốc lá là một yếu tố quan trọng nhất giúp bệnh nhân có thể làm giảm nguy cơ bị tái phát nhồi máu cơ tim. Hút thuốc lá làm giảm nồng độ ôxy trong máu, làm tổn thương và suy yếu thành động mạch. Lợi ích của việc ngừng hút thuốc lá gần như đạt được tức thì. Ngay khi bệnh nhân ngừng hút thuốc, nguy cơ tái phát bệnh bắt đầu giảm. Sau 5 năm cai thuốc lá, nguy cơ bị nhồi máu cơ tim tái phát sẽ giảm một nửa so với trường hợp bệnh nhân tiếp tục hút thuốc. Các bệnh nhân nhồi máu cơ tim cấp cần đánh giá tiền sử hút thuốc lá và tư vấn cai thuốc lá hay tránh tái hút thuốc lá trước khi ra viện.

- Kiểm soát huyết áp: Cần kiểm soát huyết áp, duy trì huyết áp ở mức trung bình (huyết áp tối đa từ 90 đến 140 mmHg, huyết áp tối thiều từ 60 đến 90mmHg)

- Điều trị đái tháo đường: Kiểm soát chặt đường huyết bằng insulin hay thuốc hạ đường huyết uống và chế độ ăn để đạt HbA1C

- Điều trị rối loạn lipid máu: Nên khuyên các bệnh nhân ăn chế độ có chứa ít cholesterol, ít chất béo bão hòa, nhiều chất xơ hòa tan, nhiều rau và hoa quả. Các thuốc statin đã được chứng minh là biện pháp can thiệp bằng thuốc có hiệu quả nhất.

- Hoạt động thể lực: Các bệnh nhân hồi phục sau nhồi máu cơ tim cấp nên tập thể dục tối thiểu 30 phút mỗi ngày hay ít nhất 5 lần/tuần (đi bộ, đi xe đạp, hay các hoạt động thể lực khác), đồng thời tăng các hoạt động thông thường hàng ngày (làm vườn, làm công việc nội trợ).

- Chống ôxy hóa: Các vitamin chống ôxy hóa như vitamin E, C... không nên sử dụng sau nhồi máu cơ tim cấp để phòng ngừa thứ phát.

CN. Vũ Văn Trình (t/h)